Όσοι έχουν δυνατή μνήμη θα θυμούνται τα 4 καρναβάλια που έγιναν στις γειτονιές μας στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Για όσους δεν τα έζησαν, οι παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσουν να επαναφέρουν μνήμες από το χρονοντούλαπο της ιστορίας. Διαβάζοντας τα τότε άρθρα της τοπικής εφημερίδας των Πετραλώνων και του Θησείου «Ρεπορτάζ», αλλά συζητώντας και με ανθρώπους που είχαν συμμετάσχει στη διοργάνωση των καρναβαλιών, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε εκείνη την προσπάθεια ως μία απόπειρα (και με τα στραβά της) λαϊκής, αυθεντικής και συλλογικής έκφρασης των ανθρώπων αυτών εδώ των συνοικιών.
Η ιδέα της διοργάνωσης καρναβαλιού ξεκίνησε τον χειμώνα του 1994 από τον Σύλλογο Γυναικών, επεκτάθηκε στον Εξωραϊστικό Πολιτιστικό Σύλλογο «Περικλή» και από εκεί και πέρα πήρε το δρόμο της. Στο κάλεσμα που έγινε ανταποκρίθηκαν οι σύλλογοι «Ο Μενούσης», «Τα ελληνικά», οι πρόσκοποι των Άνω και των Κάτω Πετραλώνων, και οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων του 77ου, του 81ου, του 82ου, του 137ου, του 157ου δημοτικού σχολείου, του 9ου λυκείου και του 12ου γυμνασίου. Το μικρό χρονικό διάστημα προετοιμασίας (ενάμιση μήνας περίπου), η απειρία και οι περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες δεν στάθηκαν εμπόδιο στην επιτυχία της εκδήλωσης. Αυτό, άλλωστε, είναι κάτι παραπάνω από εμφανές στην λεπτομερέστατη περιγραφή της τοπικής εφημερίδας «Ρεπορτάζ» (Μάρτιος 1994, φύλλο 1, σελίδα 8):
«Το όνειρο έγινε πραγματικότητα! Το καρναβάλι των Πετραλώνων-Θησείου έγινε πραγματικότητα. Κυριακή 6 Μάρτη, ώρα 2 μ.μ., στην πλατεία Ηούς, ξεκινά η καρναβαλική παρέλαση που διοργάνωσε η συντονιστική επιτροπή των συλλόγων της περιοχής μας.
Αδιαχώρητο σε όλη την οδό Ηούς, πάνω από 2.000 άτομα συμμετέχουν στην καρναβαλική πορεία. Θέαμα εντυπωσιακό και πρωτόγνωρο για την περιοχή μας.
Επικεφαλής της παρέλασης ομάδα παιδιών με θέμα την ειρήνη, ακολουθεί ο σύλλογος ‘‘Τα Ελληνικά’’ με το λάβαρό του, τους μουσικούς που παίζουν τα παραδοσιακά όργανα, τους χορευτές του, τους μασκαράδες του, τα καρναβαλικά άλογά του και την εντυπωσιακή μηχανική καμήλα που έφεραν στους ώμους τους δύο μέλη των ‘‘Ελληνικών’’. Καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέλασης πλήθος ήχοι, χρώματα και χορός. Πίσω τους οι πρόσκοποι των Άνω Πετραλώνων με το καρναβαλικό πανό τους και το γκρουπ τους ‘‘οι κλόουν’’, ακολουθούν τα σχολεία της περιοχής. Τα πιο πολλά με οργανωμένες καρναβαλικές ομάδες με θέματα τα λουλούδια, για το νέφος της Αθήνας, την ανακύκλωση, τους υπναράδες, τον πρωινό καφέ, τους δεινόσαυρους και τόσα άλλα.
Ο σύλλογος γυναικών με εντυπωσιακή ομάδα κοριτσιών ‘‘Μαζορέτες’’ και κατόπιν ακολουθούν εκατοντάδες κάτοικοι, γονείς των μαθητών των σχολείων και νεολαίοι, πολλοί από αυτούς με εντυπωσιακές μασκαράτες.
Ο κόσμος συμμετέχει και ακολουθεί, δεν παρακολουθεί απλά στα πεζοδρόμια, πολλοί ξαφνιασμένοι και εντυπωσιασμένοι αλλά και έτοιμοι να ξεφαντώσουν. Την πορεία κλείνουν ‘‘οι πειρατές’’, οι πρόσκοποι των Κάτω Πετραλώνων με το άρμα τους που ήταν ένα πειρατικό καράβι.
Δύο ώρες κράτησε η καρναβαλική παρέλαση δια μέσου Ηούς, Θεσσαλονίκης, γέφυρας Πουλόπουλου, Νηλέως, πλατείας Θησείου, Ακάμαντος, Τριών Ιεραρχών, Δρυόπων, Τρώων. Διαδρομή πάνω από 2 χιλιόμετρα.
Όλοι, μικροί-μεγάλοι, με αμείωτο κέφι, καταλήγουν στον πεζόδρομο της Τρώων στην εξέδρα που έχει στηθεί μπροστά από το 77ο δημοτικό σχολείο. Τους περιμένει ένα θερμό χειροκρότημα των εκατοντάδων κατοίκων που τους περιμένουν. Αδιαχώρητο μπροστά στην εξέδρα και σ’ όλη την Τρώων μέχρι την οδό Ιώνων, το πλήθος πρέπει να ξεπερνά τις δυόμιση χιλιάδες.
Τα παιδιά που ήταν επικεφαλής της πορείας -το γκρουπ με θέμα την ειρήνη- διαβάζουν έκκληση για την ειρήνη, χορεύουν και τραγουδούν. Κατόπιν ανεβαίνουν στην εξέδρα τα παιδιά του γκρουπ ‘‘λουλούδια’’ και παρουσιάζουν κάποιο χορευτικό σκετς…».
Στο πρώτο καρναβάλι των Πετραλώνων και του Θησείου ο Δήμος Αθηναίων είναι απών. Αρκείται σε ένα «ψήφισμα συμπαράστασης» μέσω του 3ου τοπικού διαμερισματικού συμβουλίου και στην παραχώρηση της εξέδρας όπου έγιναν οι εκδηλώσεις στην οδό Τρώων. Εξάλλου, ο λογική της διοργάνωσης του καρναβαλιού δεν τον τοποθετούσε στο επίκεντρο. «Ήταν ένα καρναβάλι που διοργανώθηκε από τα κάτω, ένα καρναβάλι που στην πομπή συμμετείχαν όλοι -καρναβαλιστές και μη-, ένα λαϊκό πανηγύρι, ένα ξεφάντωμα, ένα όνειρο που για τις λίγες δεκάδες κατοίκων που δουλέψαμε και συμμετείχαμε στη συντονιστική επιτροπή ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας». Οι οικονομικές απαιτήσεις καλύπτονται από τους κατοίκους και τους μαγαζάτορες της περιοχής. «Οι κάτοικοι και οι επαγγελματίες πήραν και ενίσχυσαν το καρναβάλι με χιλιάδες κουπόνια των 100 δρχ. και με διάφορα υλικά. Όλοι σχεδόν οι επαγγελματίες που τους δόθηκε η αφίσα του καρναβαλιού την τοποθέτησαν στην πόρτα ή την βιτρίνα του καταστήματός τους». Κάποιοι κάνουν και την διαφήμισή τους: «Η Jacobs Suchard Παυλίδης μοίρασε στους καρναβαλιστές εκατοντάδες σοκολάτες και τσίχλες».
Στις 26 Φεβρουαρίου του 1995, διοργανώνεται το δεύτερο καρναβάλι από την «Συντονιστική Επιτροπή Συλλόγων των Πετραλώνων και του Θησείου». Η συμμετοχή είναι και πάλι μεγάλη, ενώ η πομπή αυτή τη φορά θα καταλήξει στην πλατεία στην γέφυρα του Πουλόπουλου. Οι όροι παραμένουν ίδιοι: «Τα κύρια χαρακτηριστικά του καρναβαλιού μας είναι ο λαϊκός και παραδοσιακός χαρακτήρας του και ακόμη η διοργάνωσή του από τους πολιτιστικούς, τους αθλητικούς συλλόγους και τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων των σχολείων, των 15μελών των μαθητών, των προσκόπων και από άλλους φορείς της περιοχής μας» («Ρεπορτάζ», φύλλο 8, Ιανουάριος 1995, σελίδα 8). Ο Δήμος και πάλι απών. «Οι δυσκολίες, τα εμπόδια είναι πολλά, για δεύτερη φορά φέτος ο Δήμος της Αθήνας και το 3ο Διαμερισματικό Συμβούλιο πέρα από την παραχώρηση μίας εξέδρας και ρεύματος δεν έδωσαν τίποτα άλλο, ούτε μία δραχμή. Αλλά και το υπουργείο Πολιτισμού αρνήθηκε να δώσει έστω και μία δραχμή για το καρναβάλι της περιοχής μας» («Ρεπορτάζ», φύλλο 9, Φεβρουάριος 1995, σελίδα 5).
Στα τέλη του χειμώνα του 1996 πραγματοποιείται το τρίτο καρναβάλι των Πετραλώνων και του Θησείου. Είναι η τελευταία χρονιά που λαμβάνει χώρα με αυτή την οργανωτική μορφή. Την επόμενη χρονιά οι δημοτικές αρχές, προφανώς ξεπερασμένες από την δυναμική που συνέχιζε να έχει η διοργάνωση, αποφασίζουν να διεκδικήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο για να σταματήσουν την επέκταση ενός -νέου- θεσμού της γειτονιάς ο οποίος είχε παρακάμψει τα επίσημα δημοτικά θεσμικά όργανα. Έτσι, από την ανυπαρξία, φτάνουμε στο σημείο να δούμε, στα πανό με τους χορηγούς του καρναβαλιού, ότι οι πέντε από τους εννέα σχετίζονται με υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων (Οργανισμός Νεολαίας και Άθλησης, 3ο Διαμέρισμα Δήμου Αθηναίων, 9,84 ο επίσημος σταθμός της Αθήνας, ασφάλειες Δήμου Αθηναίων, Δημοτική Επιχείρηση Δήμου Αθηναίων). Από τη στιγμή που εμπλέκονται οι δημοτικές αρχές το καρναβάλι έχει σα σημείο αναφοράς ολόκληρο το 3ο δημοτικό διαμέρισμα, κάτι που αντικατοπτρίζεται τόσο στις νέες συμμετοχές (4ο Σύστημα Προσκόπων Κεραμεικού, 85ο και 171ο δημοτικό σχολείο Βοτανικού, 87ο Ρουφ, Πολιτιστικός Σύλλογος Βοτανικού-Ρουφ «Η Αθηνά») όσο και στη διαδρομή της παρέλασης. Το καρναβάλι γίνεται διήμερο (1-2 Μαρτίου 1997): την πρώτη ημέρα οι εκδηλώσεις γίνονται στον Βοτανικό και τη δεύτερη στα γήπεδα μπάσκετ του Ρουφ.
Ας δούμε τι αναφέρει το τοπικό περιοδικό «Ρεπορτάζ» (τεύχος 1, Απρίλιος-Μάιος 1997, σελίδα 15): «Με απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής των συλλόγων και φορέων των συνοικιών του 3ου Διαμερίσματος η πρώτη μέρα των εκδηλώσεων του καρναβαλιού πραγματοποιήθηκε στο Πέτρινο του Βοτανικού.
Παρά το τσουχτερό κρύο εκατοντάδες κάτοικοι συμμετείχαν στις 4ωρες εκδηλώσεις του Σαββάτου.
Η εκδήλωση άνοιξε με την ορχήστρα του ΟΝΑ υπό τη διεύθυνση του κου Καρύδη, συμμετείχαν χορευτικά γκρουπ από το Πολιτιστικό Κέντρο, τα σχολεία του Βοτανικού, τον σύλλογο διάδοσης ελληνικών χορών ‘‘Ο Μενούσης’’. Δυστυχώς οι καιρικές συνθήκες και το χιονόνερο δεν επέτρεψαν να παίξει το συγκρότημα της Μουσικής σχολής ‘‘Ηχοτρόπιο’’ το οποίο απολαύσαμε την επόμενη μέρα στα γήπεδα του Ρουφ.
Η Κυριακή 2 Μάρτη ήταν μία μεγάλη μέρα για τις συνοικίες του 3ου Διαμερίσματος της Αθήνας. Όπως προέβλεπε το πρόγραμμα της Συντονιστικής Επιτροπής, πραγματοποιήθηκαν καρναβαλικές προσυγκεντρώσεις-πομπές στις συνοικίες των Άνω και Κάτω Πετραλώνων, του Θησείου, του Κεραμεικού, του Ρουφ και του Βοτανικού.
Οι καρναβαλικές πομπές από τις συνοικίες του 3ου Διαμερίσματος συνενώθηκαν στην οδό Πειραιώς στο ύψος της γέφυρας του Πουλόπουλου και συγκροτήθηκε μία μεγαλειώδη καρναβαλική παρέλαση μέχρι τα γήπεδα μπάσκετ του Ρουφ, τα οποία στάθηκαν μικρά για να χωρέσουν τον κόσμο της καρναβαλικής παρέλασης, αφού, όταν έφτασε σε αυτά, ήταν ήδη γεμάτα από κόσμο που περίμενε για την υποδοχή της και την εκδήλωση που θα ακολουθούσε».
Από τις γειτονιές των Πετραλώνων και του Θησείου συμμετέχουν στο καρναβάλι ο Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος «Ο Περικλής», οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Διάδοσης Χορών και Παράδοσης «Τα Ελληνικά» και «Ο Μενούσης», το 19ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Άνω Πετραλώνων, το 72ο δημοτικό σχολείο του Θησείου, το 73ο δημοτικό σχολείο των Άνω Πετραλώνων, το 137ο δημοτικό σχολείο των Κάτω Πετραλώνων, η μουσική σχολή «Ηχοτρόπιο» και μία καρναβαλική ομάδα από την γερμανική πόλη Dulken.
Ο κόσμος συμμετέχει για ακόμη μία χρονιά μαζικά. «Κατά εκτιμήσεις της Οργανωτικής Επιτροπής στις εκδηλώσεις της πρώτης μέρας στο Πέτρινο, στις καρναβαλικές πομπές από τις συνοικίες, στην καρναβαλική παρέλαση και στην εκδήλωση στα γήπεδα συμμετείχαν περίπου 5.000 άτομα.
Αριθμός εκπληκτικά μεγάλος αν σκεφθεί κανείς ότι το παραπάνω καρναβάλι είναι μία ερασιτεχνική δημιουργία των πολιτιστικών συλλόγων και των σχολείων των συνοικιών του 3ου Διαμερίσματος της Αθήνας.
Το καρναβάλι επί δύο μέρες ζωντάνεψε τις συνοικίες μας. Η συμμετοχή του κόσμου δείχνει την δίψα για τέτοιου είδους εκδηλώσεις και πολιτιστική αναβάθμιση των συνοικιών μας».
Το 1997 είναι η τελευταία χρονιά που διοργανώνεται το καρναβάλι. Ο Δήμος Αθηναίων δεν ανταποκρίθηκε στην οικονομική συνδρομή που είχε δεσμευτεί ως χορηγός, με αποτέλεσμα η Συντονιστική Επιτροπή να βρεθεί αντιμέτωπη με ένα μεγάλο οικονομικό άνοιγμα, η προσπάθεια κάλυψης του οποίου δεν έδωσε τη δυνατότητα για να συνεχιστεί η διοργάνωση.
«Το καρναβάλι ξεκίνησε το 1994 και πραγματοποιήθηκε για 3 χρόνια με μεγάλη επιτυχία από τις συνοικίες των Πετραλώνων και του Θησείου, φέτος επεκτάθηκε σε όλες τις συνοικίες του 3ου Διαμερίσματος του Δήμου της Αθήνας, κρατώντας την αριθμητική του σαν 4ο καρναβάλι.
Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι όλη την ευθύνη για την διοργάνωσή του είχε όλες τις χρονιές η Συντονιστική Επιτροπή που συγκροτείται από εκπροσώπους των συλλόγων και φορέων των συνοικιών μας.
Η Συντονιστική Επιτροπή των συλλόγων εξασφάλισε την επιτυχία του καρναβαλιού όχι μόνο οργανωτικά αλλά και οικονομικά, εκδίδοντας και διακινώντας χιλιάδες καρναβαλικούς λαχνούς και εξασφαλίζοντας παράλληλα πολλές χορηγίες επαγγελματικών των συνοικιών μας. Η απόπειρα για συνδιοργάνωση φέτος του καρναβαλιού με την τοπική αυτοδιοίκηση ναυάγησε παταγωδώς, όχι με ευθύνη των συλλόγων, γιατί αν και φέτος υπήρχε μεγαλύτερη βοήθεια εκ μέρους της τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομικά ποσά από Συμβούλιο (Διαμερίσματος), Δημοτικές Επιχειρήσεις, μικροφωνικές (από ΟΝΑ), δεν έγινε δυνατόν να προσφερθούν τα υποσχεθέντα 10.000.000 δρχ. από πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης, ποσό που πιστεύουμε ήταν μέσα στις δυνατότητες του Δήμου της Αθήνας, αλλά και στις πραγματικές ανάγκες που υπήρχαν για την επέκταση και οργάνωση του φετινού καρναβαλιού».
Μήπως το ηθικό δίδαγμα που προκύπτει από αυτή την ιστορία είναι μακριά από εμάς οι δημοτικές αρχές, τα καταφέρνουμε πολύ καλύτερα και μόνοι μας;
Κράτα το
Κράτα το
Κράτα το